Bayraktar, eylül ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 252,9 ile maydanozda görüldüğünü belirterek, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Maydanozdaki fiyat farkını yüzde 231,1 ile marul, yüzde 219,4 ile domates, yüzde 218,3 ile limon, yüzde 205 ile elma takip etti.
Maydanoz 3,5 kat, marul 3,3 kat, domates ve limon 3,2 kat, elma ise 3 kat fazlaya tüketiciye satıldı.
Üreticide 1 lira 36 kuruş olan maydanoz 4 lira 80 kuruşa, 3 lira 79 kuruş olan marul 12 lira 55 kuruşa, 5 lira 30 kuruş olan domates 16 lira 93 kuruşa, 6 lira 67 kuruş olan limon 21 lira 23 kuruşa, 4 lira 60 kuruş olan elma ise 14 lira 3 kuruşa markette satıldı.”
Market Fiyatları
“Eylül ayında markette 37 ürünün 27’sinde fiyat artışı, 10’unda fiyat azalışı görüldü.
Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 92,6 ile sivri biber oldu. Sivri biberdeki fiyat artışını yüzde 73,6 ile domates, yüzde 39,6 ile salatalık, yüzde 32,4 ile patlıcan, yüzde 29 ile marul, yüzde 28,2 ile kabak takip etti.
Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 14,4 ile elma oldu. Elmadaki fiyat düşüşünü yüzde 9,6 ile patates, yüzde 8,7 ile mısırözü yağı, yüzde 6,7 ile kuru soğan, yüzde 6,5 ile yeşil mercimek izledi.”
Üretici Fiyatları
“Eylül ayında üreticide fiyatı en fazla düşen ürün, yüzde 41,2 ile yeşil soğan oldu. Yeşil soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 22,5 ile kuru soğan, yüzde 9,1 ile kuru kayısı, yüzde 8,1 ile maydanoz, yüzde 5,1 ile patates, yüzde 5 ile havuç izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 149,5 ile sivri biberde görüldü. Sivri biberdeki fiyat artışını yüzde 130 ile elma, yüzde 125 ile pirinç, yüzde 79,3 ile kuru üzüm, yüzde 69 ile taze fasulye, yüzde 62 ile marul, yüzde 59,7 ile kabak, yüzde 54,5 ile domates, takip etti.
Eylül ayında üreticide 28 ürünün 22’sinde fiyat artışı olurken, 6 üründe ise fiyat düşüşü görüldü.”
Fiyat Değişimlerinin Sebepleri
TZOB Genel Başkanı Bayraktar, üretici ile marketteki fiyat değişimlerinin sebeplerini ise şöyle açıkladı:
“Arz fazlalığı patates ve kuru soğan fiyatlarını düşürdü.
Havuç fiyatındaki düşüşe talepteki azalma sebep oldu.
Kuru kayısı arzındaki artış fiyat düşüşüne neden oldu.
Sivri biber, domates, salatalık, patlıcan, kabak, marul ve taze fasulyede arzdaki azalma ürünlerin fiyatlarını yükseltti.
Elma ve pirinçteki yüksek fiyat, ürünün yeni sezona ait olması ve maliyetlerinin artmasından kaynaklandı.
Yeni sezonun başlaması ve TMO’nun açıkladığı alım fiyatı piyasada kuru üzüm fiyatlarını yükseltti.”
“Üreticilerimizin maliyetlerini düşürmeden tüketicilerin de ucuz gıdaya ulaşması mümkün değildir”
Türkiye İstatistik Kurumu’nun temmuz ayı için yayımladığı Girdi Fiyat Endeksi’nde yer alan mazot, gübre, elektrik, tohum, ilaç ve yem fiyat endekslerinin önemli ölçüde artış gösterdiğini ifade eden Bayraktar, bu artışların, eylül ayında yüzde 158’i bulan üretici fiyat artışlarının sebebine işaret ettiğini belirterek açıklamasına devam etti:
TÜİK verilerinde yer alan gübre endeksindeki artış yüzde 240’ı, mazot endeksindeki artış yüzde 255’i buluyor.
Girdi fiyatlarının yüksekliği tüketicilere de yansıyor. Artan üretim maliyetleri fiyatları şişiriyor, bu da enflasyon olarak geri dönüyor. Üreticilerimizin maliyetlerini düşürmeden tüketicilerin de ucuz gıdaya ulaşması mümkün değildir.
Avrupa’da ciddi bir gıda krizi baş gösteriyor. Onlar da bizim kapımızı çalmaya başladı. Gıda ürünlerinin ihracatını yasaklayarak sorunu çözemeyiz.
Maliye, tarım sektöründe üretimin sürdürülebilirliği için elini daha fazla cebine atmalı, sektörü daha fazla desteklemelidir.
Tarımsal üretici fiyatlarındaki artışların çok üzerinde seyretmeye devam eden tarımsal maliyetlerdeki artışlar, çiftçilerimizin gelirlerinin düşmesine sebep oluyor ve sürdürülebilir değildir. Bunu tersine çevirmek zorundayız.
Kaldı ki, üreticilerimiz de maliyet artışlarını fiyatlara yeterince yansıtamıyor. Tüketiciye ucuz gıda ulaştırmanın, enflasyonu azaltmanın yolu üreticilerimizin desteklenmesinden geçiyor. Üreticilerimizi destekleyerek, morallerini yüksek tutalım. Üretimden kopmalarına izin vermeyelim.”
Eylül Ayı Aylık ve Yıllık Girdi Fiyatlarındaki Değişim
“Eylül ayında, ağustos ayına göre gübre fiyatları kalsiyum amonyum nitrat gübresinde yüzde 12,3, 20.20.0 kompoze gübresinde yüzde 7,6, amonyum sülfat gübresinde yüzde 7,1, üre gübresinde yüzde 5,4 ve DAP gübresinde ise yüzde 0,1 artış gösterdi.
Geçen yılın eylül ayına göre ise son bir yılda, üre gübresi yüzde 208, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 207, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 176, DAP gübresi yüzde 175, amonyum sülfat gübresi yüzde 161 oranında arttı.
Mazot fiyatı aylık olarak yüzde 14 azalırken, son bir yıla göre ise yüzde 216 oranında arttı.
Besi yemi eylül ayında ağustos ayına göre yüzde 1,4, süt yemi yüzde 0,7 oranında azaldı. Son bir yılda besi yemi yüzde 113, süt yemi ise yüzde 116 oranında arttı.
Elektrik fiyatları son bir yılda yüzde 140 oranında arttı. Zirai ilaç fiyatları ise yıllık bazda yüzde 80 artış gösterdi.
Üreticilerimiz yakında kışlık ekimlere başlayacak. Temel ürünlerimiz olan buğday, arpa ve kırmızı mercimek gibi ürünlerin üretiminde önemli ölçüde mazot ve gübre kullanılıyor. Üreticilerimizin bu girdi fiyatlarına dayanması mümkün değildir. Bu artışlar üretimin sürdürülebilirliğini ciddi manada tehdit ediyor. Mazot ve gübre desteklerinin ekim zamanı ayni ödenmesi doğru bir yaklaşımdır. Diğer yandan, mazot için fiyatın yarısı destek olarak verilse de, özellikle gübre için verilen destek yeterli değildir. Bu nedenle gübre desteklerinin gözden geçirilerek, önemli ölçüde artırılması gerekiyor.
Üreticilerimizin geleceği görmelerini, üretimde kalmalarını sağlamak için girdiler makul fiyatlardan üreticilere ulaştırılmalı, girdi destekleri artırılmalı, ekimden önce destekler açıklanmalı ve en kısa sürede üreticilerimize verilmelidir.”
GİRDİ FİYATLARI
Eylül 2021
27 Ağustos 2022
27 Eylül
2022
Eylül 2022-
Ağustos 2022
Değişim (%)
Eylül 2021-
Eylül 2022
Değişim (%)
Gübreler (TL/Ton)
A.Sülfat %21
2.870
7.000
7.500
7,1
161
A.Nitrat %26
2.670
7.300
8.200
12,3
207
ÜRE
4.730
13.800
14.550
5,4
208
DAP
6.700
18.400
18.420
0,1
175
20.20.0
4.595
11.800
12.700
7,6
176
Mazot (TL/Litre)
7,34
26,94
23,18
-14
216
Yemler
Besi yemi (TL/ton)
2.968
6.405
6.318
-1,4
113
Süt yemi (TL/ton)
3.152
6.839
6.791
-0,7
116
Zirai ilaçlar
Decis (1 lt)
195
350
350
0
80
Elektrik (krş/kwh)
104,1
207,9
249,2
19,9
140
Seçilmiş ürünlerde 27 Eylül 2022 tarihi itibarıyla ortalama üretici, hal, pazar ve market fiyatları ve fiyat farkları
Seçilmiş Ürünlerde Üretici, Hal, Pazar ve Market Fiyatları (TL/kg)
ÜRÜNLER
Fiyat (TL/Kg)
Fiyat Farkı (Yüzde)
Üretici
Hal
Pazar
Market
Hal/Üretici
Pazar/Üretici
Market/Üretici
Maydanoz (adet)
1,36
2,01
3,5
4,8
47,79
157,35
252,9
Marul (adet)
3,79
5,7
9
12,55
50,40
137,47
231,1
Domates
5,3
8,85
11,57
16,93
66,98
118,30
219,4
Limon
6,67
15,5
17,97
21,23
132,38
169,42
218,3
Elma
4,6
10,25
12,67
14,03
122,83
175,43
205,0
Salatalık
4,7
7,32
10,71
12,4
55,74
127,87
163,8
Ispanak
6,33
6,75
17,75
16,46
6,64
180,41
160,0
Havuç
3,8
5
8,4
9,67
31,58
121,05
154,5
Patlıcan
5,86
11,19
12,75
14,34
90,96
117,58
144,7
Kabak
5
7,45
10,75
12,24
49,00
115,00
144,8
Sivri Biber
10,33
16,1
22,42
24,63
55,86
117,04
138,4
Kırmızı Mercimek
13,84
20
22,67
30,83
44,51
63,80
122,8
Yeşil Soğan (demet)
3,38
5,6
6,75
7,35
65,68
99,70
117,5
Patates
4,63
8,55
9,17
9,71
84,67
98,06
109,7
Kuru Üzüm
26
50
51,95
92,31
99,8
Nohut
16,42
21
24,67
32,77
27,89
50,24
99,6
Kuru Soğan
4,75
6,45
8,5
8,86
35,79
78,95
86,5
Taze Fasulye
13,1
18,08
21,9
23,43
38,02
67,18
78,9
Kuzu Eti
94,01
165,33
75,9
Yeşil Mercimek
16,5
26
27
29,01
57,58
63,64
75,8
Kuru İncir
65
180
108,81
176,92
67,4
Fındık (İç)
95
180
146,38
89,47
54,1
Dana Eti
97,91
150,15
53,4
Antep Fıstığı
145
300
222,32
106,90
53,3
Zeytinyağı
62,2
80
94,91
28,62
52,6
Kuru Kayısı
100
216,67
134,24
116,67
34,2
Yumurta
1,75
1,95
2,34
11,43
33,7
Pirinç
22,5
24
25
29,5
6,67
11,11
31,1
Kuru Fasulye
24,9
29
29,1
29,38
16,46
16,87
17,9
Beyaz Peynir
91,16
Kaşar Peyniri
128,89
Yoğurt
23,67
Tereyağı
136,21
Mısırözü yağı
47,76
Ayçiçek yağı
46,21
Tavuk Eti
45,19
Toz Şeker
25,51
Not: Hal, pazar ve market verileri Ankara, İzmir, İstanbul, Mersin, Antalya ve Bursa illerinden derlenen ortalama fiyatlardır. Üretici fiyatları ise ürünlere göre önemli üretim merkezlerinden derlenmektedir. Pirinç (Osmancık), kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek için belirtilen hal fiyatları toptan satış fiyatlarıdır. Dana eti, kuzu eti, Antep fıstığı ve fındık fiyatı serbest piyasa fiyatıdır.
AY SONU MARKET FİYATLARI
MARKET
Ay Sonu
Market Fiyatı
(TL/kg)
Ay Sonu
Market Fiyatı
(TL/kg)
Değişim
(Yüzde)
ÜRÜNLER
27 Ağustos 2022
27 Eylül 2022
27 Ağustos 2022/27 Eylül 2022
Sivri Biber
12,79
24,63
92,6
Domates
9,75
16,93
73,6
Salatalık
8,88
12,40
39,6
Patlıcan
10,83
14,34
32,4
Marul (adet)
9,73
12,55
29,0
Kabak
9,55
12,24
28,2
Antep Fıstığı
179,56
222,32
23,8
Nohut
26,61
32,77
23,1
Pirinç
24,08
29,50
22,5
Maydanoz (adet)
3,95
4,80
21,5
Ispanak
13,75
16,46
19,7
Kuru İncir
93,30
108,81
16,6
Taze Fasulye
20,66
23,43
13,4
Zeytinyağı
86,11
94,91
10,2
Yumurta
2,16
2,34
8,3
Kuru Üzüm
49,30
51,95
5,4
Kuru Fasulye
28,17
29,38
4,3
Ayçiçek yağı
44,32
46,21
4,3
Tavuk Eti
43,43
45,19
4,1
Toz şeker
24,58
25,51
3,8
Yoğurt
23,02
23,67
2,8
Kaşar peyniri
126,59
128,89
1,8
Tereyağ
133,81
136,21
1,8
Dana Eti
148,16
150,15
1,3
Beyaz peynir
90,25
91,16
1,0
Kuzu Eti
163,75
165,33
1,0
Kuru Kayısı
133,33
134,24
0,7
Limon
21,45
21,23
-1,0
Yeşil Soğan (demet)
7,57
7,35
-2,9
Havuç
10,03
9,67
-3,6
Fındık (iç)
151,99
146,38
-3,7
Kırmızı Mercimek
32,02
30,83
-3,7
Yeşil Mercimek
31,03
29,01
-6,5
Kuru Soğan
9,50
8,86
-6,7
Mısırözü yağı
52,30
47,76
-8,7
Patates
10,74
9,71
-9,6
Elma
16,39
14,03
-14,4
AY SONU ÜRETİCİ FİYATLARI
ÜRETİCİ
Ay Sonu
Üretici Fiyatı
(TL/kg)
Ay Sonu
Üretici Fiyatı
(TL/kg)
Değişim
(Yüzde)
ÜRÜNLER
27 Ağustos 2022
27 Eylül 2022
27 Ağustos 2022/27 Eylül 2022
Sivri Biber
4,14
10,33
149,5
Elma
2,00
4,60
130,0
Pirinç
10,00
22,50
125,0
Kuru Üzüm
14,50
26,00
79,3
Taze Fasulye
7,75
13,10
69,0
Marul (Adet)
2,34
3,79
62,0
Kabak
3,13
5,00
59,7
Domates
3,43
5,30
54,5
Salatalık
3,25
4,70
44,6
Patlıcan
4,50
5,86
30,2
Kuru İncir
50,00
65,00
30,0
Antep Fıstığı
125,00
145,00
16,0
Ispanak
5,50
6,33
15,1
Nohut
14,57
16,42
12,7
Yumurta
1,58
1,75
10,8
Yeşil Mercimek
15,35
16,50
7,5
Zeytinyağı
58,80
62,20
5,8
Kırmızı Mercimek
13,31
13,84
4,0
Dana Karkas
95,22
97,91
2,8
Limon
6,50
6,67
2,6
Fındık (iç)
94,00
95,00
1,1
Kuzu Karkas
93,65
94,01
0,4
Havuç
4,00
3,80
-5,0
Patates
4,88
4,63
-5,1
Maydanoz (Adet)
1,48
1,36
-8,1
Kuru Kayısı
110,00
100,00
-9,1
Kuru Soğan
6,13
4,75
-22,5
Yeşil Soğan (Demet)
5,75
3,38
-41,2